Persoonlijkheid verwijst naar individuele verschillen in karakteristieke patronen van denken, voelen en gedragen. Dit is wat een persoon uniek maakt. Na een verloop van de tijd beïnvloeden deze patronen sterk iemands persoonlijke verwachtingen, percepties, waarden en gedragingen.
De studie van persoonlijkheid richt zich op twee brede gebieden: het ene gebied is het begrijpen van individuele verschillen in bepaalde persoonlijkheidskenmerken, zoals gezelligheid of prikkelbaarheid. Het andere gebied richt zich op het begrijpen hoe de verschillende delen van een persoon als een geheel samenkomen.
Fundamentele kenmerken van persoonlijkheid
Er zijn verschillende fundamentele kenmerken van een persoonlijkheid:
Big Five persoonlijkheidstheorie
Een veelgebruikte persoonlijkheidstheorie binnen de psychologie is het Big Five model. Deze theorie stelt dat persoonlijkheid kan worden teruggebracht tot vijf kernfactoren, bekend onder het acroniem CANOE of OCEAN (in het engels):
- 1Conscientiousness (consciëntieusheid) → Impulsief, ongeorganiseerd versus gedisciplineerd, voorzichtig
- 2Agreeableness (vriendelijkheid) → Achterdochtig, niet meewerkend versus vertrouwend, behulpzaam
- 3Neuroticism (neuroticisme) → Kalm, zelfverzekerd versus angstig, pessimistisch
- 4Openness to Experience (openheid voor ervaringen) → Geeft de voorkeur aan routine, praktisch versus fantasierijk, spontaan
- 5Extraversion (extraversie) → Gereserveerd, attent versus Sociaal, vrolijk
In tegenstelling tot andere persoonlijkheidstheorieën die individuen in binaire categorieën sorteren (d.w.z. introvert of extravert), beweert het Big Five-model dat elk persoonlijkheidskenmerk een spectrum is. Daarom worden individuen gerangschikt op een schaal tussen de twee extreme uiteinden.
Bij het meten van extraversie zou men door het Big Five model niet worden geclassificeerd als puur extravert of introvert, maar op een schaal worden geplaatst die hun niveau van extraversie bepaalt. Iemand kan in bepaalde situaties namelijk introvert zijn, maar in andere situaties juist meer extrovert.
Door individuen op elk van deze eigenschappen te rangschikken, is het mogelijk om individuele verschillen in persoonlijkheid effectief te meten.